ไหว้พระธาตุ ๙ จอม เมืองเชียงราย

ภาคภูมิ น้อยวัฒน์...เรื่องและภาพ

ตีพิมพ์ครั้งแรกในอนุสาร อ.ส.ท.

เชียงรายจังหวัดเหนือสุดของไทยเป็นจุดหมายของหลายต่อหลายคนในยามนี้ ด้วยธรรมชาติอันงดงามของเทือกเขาป่าดงซึ่งแต่งแต้มด้วยสีสันของดอกไม้ที่สะพรั่งบานท่ามกลางสายลมหนาว

นอกเหนือไปจากทิวทัศน์อันตระการตา บนยอดดอยในเขตจังหวัดเชียงรายยังเป็นสถานที่ประดิษฐานพระธาตุสำคัญถึง ๙ แห่ง  ซึ่งนักท่องเที่ยวที่เป็นพุทธศาสนิกชนไม่ควรพลาดที่จะเยี่ยมเยือนนมัสการอย่างน้อยสักครั้งในชีวิตเพื่อความเป็นสิริมงคลแก่ตนเอง

   

พระธาตุจอมทอง ตั้งอยู่ที่วัดดอยทองหรือวัดพระธาตุจอมทอง ตำบลเวียง อำเภอเมืองฯตามตำนานเล่าว่า พระพุทธโฆษาแห่งลังกาทวีปซึ่งนำพระไตรปิฏกเข้ามาสู่แคว้นโยนกนาคพันธ์ในปีพ.ศ. ๑๔๘๓ พร้อมกับถวายพระบรมสารีริกธาตุ ๑๖ องค์ให้กับพญาพังคราชซึ่งครองราชย์อยู่ในขณะนั้น พระองค์จึงโปรดให้แบ่งเป็น ๓ ส่วน สร้างเจดีย์ขึ้นสำหรับประดิษฐาน ๓ แห่งบนยอดดอยจอมทอง ดอยบ้านยาว และดอยน้อย ถือเป็นพระธาตุเก่าแก่รุ่นแรก ๆ  เพราะมีมาก่อนพญามังรายเสด็จมาทรงสร้างเมืองเชียงรายในปีพ.ศ. ๑๘๐๕ เชื่อกันว่าหากกราบไว้พระธาตุองค์นี้แล้วจะช่วยให้มั่งมีเงินทอง

พระธาตุจอมหมอกแก้ว ตั้งอยู่ที่บ้านดงมะเฟือง ตำบลจอมหมอกแก้ว อำเภอแม่ลาว ไม่มีประวัติการสร้างแน่ชัด เล่ากันว่าเดิมชาวบ้านออกมาหาของป่าพบจอมปลวกบนเนินเตี้ย ๆ กับเครื่องปั้นดินเผากระจัดกระจาย มีต้นไม้ลักษณะคล้ายพญานาคขึ้นอยู่ข้างบน  เวลาหาของป่าจะต้องมากราบไหว้บูชาขออนุญาตเสียก่อน ไม่เช่นนั้นจะมีอันเป็นไป ต่อมาจึงได้สร้างเจดีย์ขึ้นมาครอบจอมปลวกเอาไว้ข้างใน เรียกกันว่าพระธาตุจอมหมอกแก้ว เชื่อกันว่าหากกราบไหว้พระธาตุองค์นี้แล้วจะช่วยให้อุปสรรคที่มีอยู่เสมือนเมฆหมอกในชีวิตหมดสิ้นไป

พระธาตุจอมผ่อ ตั้งอยู่ในวัดอรัญญวิเวกคีรี (จอมผ่อ)  ตำบลเวียง อำเภอเวียงป่าเป้า มีประวัติว่าสร้างขึ้นในปีพ.ศ. ๒๒๖๓ ก่อนถูกทิ้งร้างและบูรณะขึ้นใหม่อีกหลายครั้ง ในปีพ .ศ. ๒๔๗๓ พ.ศ. ๒๕๐๘  จนกระทั่ง พ.ศ. ๒๕๑๒ ทางวัดได้ขอยกฐานะจากวัดร้างขึ้นเป็นวัดที่มีพระภิกษุจำพรรษาและเปลี่ยนชื่อเป็นวัดอรัญญวิเวกคีรี (จอมผ่อ) ก่อนจะรื้อพระธาตุเจดีย์องค์เดิมทรงสี่เหลี่ยมแล้วสร้างใหม่เป็นเจดีย์ย่อมุมไม้สิบสอง โดยเพิ่งบูรณะครั้งล่าสุดเมื่อปีพ.ศ. ๒๕๔๖ คำว่า ผ่อ ในภาษาเหนือแปลว่ามอง จึงเชื่อกันว่าถ้าได้กราบไหว้พระธาตุองค์นี้แล้วจะช่วยให้มองเห็นลู่ทางในชีวิต

พระธาตุจอมแจ้ง ตั้งอยู่ในวัดพระธาตุจอมแจ้ง ตำบลแม่สรวย อำเภอแม่สรวย  ตำนานเล่าว่าสร้างตั้งแต่ปีพ.ศ. ๒๐๐๑ พระมหาเถระรูปหนึ่งเดินทางมาเผยแผ่พุทธศาสนามาถึงบริเวณนี้ในเวลารุ่งแจ้ง และได้พักแรมอยู่ ๗ วัน ก่อนออกเดินทางต่อได้มอบพระบรมสารีริกธาตุกับชายชราผู้ดูแลพื้นที่เพื่อให้บรรจุไว้ในพระธาตุ พร้อมกับทำนายว่าบริเวณนี้ในภายภาคหน้าจะเป็นที่ตั้งของพระธาตุจอมแจ้ง  เชื่อกันว่าถ้าได้กราบไหว้พระธาตุองค์นี้แล้ว จะช่วยให้ประสบความสำเร็จในด้านการเรียนการศึกษา เรียนรู้ได้อย่างแจ่มแจ้ง

พระธาตุจอมจันทร์ ตั้งอยู่ในวัดพระธาตุจอมจันทร์ ตำบลสันทราย อำเภอแม่จัน มีประวัติว่าสร้างขึ้นเมื่อพ.ศ.๒๔๕๓ โดยครูบาทิพย์ เจ้าอาวาสวัดบ้านแหลว นิมิตเห็นแสงพุ่งจากยอดดอยขึ้นสู่ท้องฟ้า ขึ้นไปสำรวจพบว่าพื้นที่เหมาะสมแก่การสร้างปูชนียสถาน จึงได้ชักชวนชาวบ้านก่อสร้างพระธาตุเจดีย์ขึ้น ก่อนจะสร้างวิหาร กุฏิ และศาลาตั้งเป็นวัดพระธาตุจอมจันทร์ในปีพ.ศ. ๒๔๖๘ ก่อนจะกลายเป็นวัดร้างไปในปีพ.ศ. ๒๔๘๐ เนื่องจากเกิดเพลิงไหม้  จนกระทั่งถึงปีพ.ศ. ๒๕๔๒ จึงได้มีการบูรณะขึ้นใหม่ เชื่อกันว่าถ้าได้กราบไหว้พระธาตุองค์นี้แล้ว จะช่วยให้มีผิวพรรณสวยงามเปล่งปลั่งดังแสงจันทร์

พระธาตุจอมสัก ตั้งอยู่ที่ตำบลบ้านดู่ อำเภอเมือง  เดิมชื่อพระธาตุดอยบ้านยาว ตามประวัติว่าสร้างขึ้นในสมัยพญาพังคราช พร้อมกับพระธาตุจอมทอง  ได้รับการบูรณะครั้งใหญ่ในปีพ.ศ. ๒๔๙๐ โดยครูบาคำหล้า สังวโร สร้างเจดีย์ใหม่ครอบพระธาตุองค์เดิมไว้ ทั้งยังสร้างวิหารไม้สักขึ้นหลังหนึ่ง พร้อมทั้งเปลี่ยนชื่อจากพระธาตุดอยบ้านยาวเป็นพระธาตุจอมสัก   เชื่อกันว่าถ้าได้กราบไหว้พระธาตุ จอมสักแล้วจะช่วยให้ได้รับเกียรติ การงานรุ่งเรือง มียศฐาบรรดาศักดิ์

พระธาตุจอมกิตติ ตั้งอยู่ในวัดพระธาตุจอมกิตติ ตำบลเวียง อำเภอเชียงแสน ตามประวัติว่าสร้างขึ้นในสมัยพญาพังคราช พร้อมกับพระธาตุจอมทอง และพระธาตุดอยบ้านยาวหรือพระธาตุจอมสัก ในบริเวณที่พญาสิงหนวัติ ปฐมกษัตริย์แห่งราชวงศ์โยนกได้เคยบรรจุพระบรมสารีริกธาตุไว้  ต่อมาองค์พระธาตุเจดีย์ทรุดโทรมมาก เจ้าฟ้าเฉลิมเมืองผู้ครองเชียงแสนจึงได้บูรณปฏิสังขรณ์ครั้งใหญ่ในพ.ศ. ๒๒๓๗ เชื่อกันว่าถ้าได้กราบไหว้พระธาตุจอมกิตติแล้วจะช่วยให้มีชื่อเสียงเป็นที่สรรเสริญ กิตติศัพท์เลื่องลือระบือไกล

พระธาตุจอมจ้อ ตั้งอยู่ในวัดพระธาตุจอมจ้อ ตำบลเวียง อำเภอเทิง ตามคัมภีร์เก่าแก่ระบุถึงประวัติว่าเมื่อครั้งพระพุทธเจ้าเสด็จมายังดินแดนสุวรรณภูมิ พระองค์ได้ประทับแรมใต้ต้นอโศกบนดอยใกล้แม่น้ำอิง พญานาคตนหนึ่งทราบข่าวจึงมาเข้าเฝ้า ถวายจ้อคำและจ้อแก้วอย่างละ ๓ ผืน พระอานนท์จึงทูลขอพระธาตุให้พญานาคตนนั้น พระพุทธองค์จึงทรงมอบพระเกศาธาตุ ๑ เส้น บรรจุไว้ในพระธาตุเจดีย์ที่เรียกขานกันว่าพระธาตุจอมจ้อ เชื่อกันว่าถ้าได้กราบไหว้บูชาพระธาตุจอมจ้อจะช่วยให้เจรจาสิ่งใดก็ประสบความสำเร็จสมความมุ่งหมาย

พระธาตุจอมแว่ ตั้งอยู่ที่ตำบลเมืองพาน อำเภอพาน ตามประวัติว่าสร้างโดยพญางำเมือง เจ้าเมืองพะเยา ระหว่างเสด็จตรวจราชการและความเป็นอยู่ของราษฎรได้ทรงสร้างขึ้นไว้บนดอยซางคำอันเป็นชื่อเดิมของดอยจอมแว่  ต่อมาถูกทิ้งร้างปรักหักพัง พระยาหาญเจ้าเมืองพานคนแรกได้มาบูรณะองค์พระธาตุขึ้นในปีพ.ศ.๒๓๘๐ และพระยาไชยชนะสงครามเจ้าเมืองพานคนที่ ๓ ได้บูรณะเพิ่มเติมจนมีขนาดใหญ่อย่างที่เห็นในปัจจุบัน คำว่าแว่ หมายถึงเริ่มหัดพูด เชื่อกันว่าถ้าได้กราบไหว้พระธาตุจอมแว่แล้วจะช่วยให้การริเริ่มตั้งต้นกระทำกิจการใด ๆ เป็นไปได้ด้วยดี

การนมัสการพระธาตุ ๙ จอมนี้ไม่ได้กำหนดว่าจะต้องไปกราบไหว้ให้ครบทุกแห่งภายในวันเดียว ดังนั้นระหว่างเดินทางท่องเที่ยวในเชียงราย แวะเวียนผ่านไปใกล้พระธาตุองค์ไหนก็แวะเข้าไปได้ตามความสะดวก ให้ครบทั้ง ๙ แห่งเป็นใช้ได้ ไม่ใช่เรื่องลำบากยากเย็นอะไร ไหน ๆ ก็มาเที่ยวเชียงรายแล้ว ถือเป็นการเริ่มต้นปีใหม่ด้วยบุญกุศล ชีวิตจะได้สดใสไปตลอดทั้งปี